Η έκθεση «Θόδωρος, γλύπτης – Αντί αναδρομικής» που εγκαινιάζεται στις 8/2 και θα διαρκέσει έναν χρόνο, είναι η πρώτη προσπάθεια ερμηνείας και παρουσίασης του έργου του γλύπτη Θόδωρου μετά τον θάνατό του και αξιοποιεί σχεδόν όλα τα έργα και το πλούσιο αρχειακό υλικό που κληροδότησε ο γλύπτης στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ). Η έκθεση επιχειρεί να αναδείξει τη βαθιά και προφητική σκέψη του, τις σημαντικότερες στιγμές του έργου του, αλλά και την συνολική πορεία ενός σύγχρονου δημιουργού, που με τα λόγια και τις πράξεις του άφησε το στίγμα του στη γλυπτική στην Ελλάδα.
Όπως αναφέρουν οι διοργανωτές, πιο συγκεκριμένα ο Θόδωρος αγωνίστηκε για να ανανεώσει τη γλυπτική γλώσσα και να την αναδείξει σε ένα περιβάλλον όπου επικρατούσε η έντυπη και οπτικοακουστική επικοινωνία. Ο Θόδωρος υπήρξε πρωτεργάτης πρωτοποριακών και σύγχρονων καλλιτεχνικών πρακτικών, πραγματοποιώντας περφόρμανς, ηχητικά γλυπτά, εννοιολογικά έργα αλλά και τις πρώτες δράσεις μιας ιδιότυπης θεσμικής κριτικής για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Ο κοινωνικός και πολιτικός ρόλος του καλλιτέχνη και η σημασία της ένταξης καλλιτεχνικών φωνών στον δημόσιο λόγο αναγνωρίζονται ως κοινός παρονομαστής σε κάθε του δραστηριότητα. Τις παραπάνω ιδέες ο Θόδωρος τις έκανε πράξη μέσα από τη συστηματική και ιδιαίτερη παρουσία του στα μέσα μαζικής επικοινωνίας: εφημερίδες, ραδιόφωνο και τηλεόραση. Αντλώντας έμπνευση από την ίδια την εκθεσιακή πρακτική του Θόδωρου, όπως και από τα κριτικά του σχόλια πάνω στη λειτουργία των θεσμών, ο σχεδιασμός της έκθεσης αναδεικνύει τα όρια και τις δυνατότητες μιας μουσειακής αναδρομικής.
Υπονομεύοντας τον προσωποκεντρικό και παρελθοντικό χαρακτήρα μιας αναδρομικής έκθεσης, μαζί με τα έργα του Θόδωρου παρουσιάζονται και 5 έργα άλλων καλλιτεχνών -Νίκος Αρβανίτης, Πάκυ Βλασσοπούλου, Ίρις και Λήδα Λυκουριώτη (Αρχιτέκτονες της Φάλαινας), Κώστας Μπασάνος, Γιάννης Παπαδόπουλος- που έχουν συνδιαλλαγεί κριτικά με το έργο του Θόδωρου ή με αντίστοιχους διαχρονικούς προβληματισμούς. Τα έργα τους, που προϋπήρχαν ή είναι νέες αναθέσεις του ΕΜΣΤ ειδικά για την έκθεση, ανοίγουν προοπτικές νέων έμφυλων και ανατρεπτικών αναγνώσεων, εστιάζουν σε λιγότερο προβεβλημένες πτυχές του έργου του, επιβεβαιώνουν την σχέση του με την εποχή μας.
Ο Θόδωρος ήταν ένας καλλιτέχνης που έθεσε στο επίκεντρο του έργου του την επικοινωνία και, ως άμεση συνέπεια αυτού, ήρθε σε ρήξη με κάθε προσπάθεια παρερμηνείας, απλοποίησης ή αυθαίρετης ανάγνωσης της καλλιτεχνικής του πρόθεσης. Παράλληλα φρόντισε για την ορθή διατύπωση αυτής της πρόθεσης μέσα από πλήθος εκδόσεων και κειμένων του, αλλά και μέσα από τα ίδια του τα έργα που συχνά εμπεριείχαν ρητά διατυπωμένο τον προβληματισμό του δημιουργού τους. Πραγματοποίησε και μια ιστορική ανάγνωση του έργου του ήδη από την πρώτη του αναδρομική στο Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης του 1975 επισημαίνοντας το καλλιτεχνικό άλμα που πραγματοποιεί στα τέλη της δεκαετίας του 1960 για να καλύψει το πολιτιστικό, πολιτικό και τεχνολογικό χάσμα που υπήρχε μεταξύ της μεταπολεμικής περιόδου των σπουδών του και μεταξύ της εποχής της επιστροφής του στην Ελλάδα τα πρώτα χρόνια της δικτατορίας. Το άλμα αυτό οφειλόταν σε μια διαφοροποίηση, συχνά αυτοαναιρούμενη που ήταν η εισαγωγή λόγου, γραπτού ή προφορικού, στα έργα του.
Η έκθεση «Θόδωρος, γλύπτης – Αντί αναδρομικής» ξεκινάει από αυτό το άλμα και επιχειρεί μέσα από μια μη χρονολογική πορεία να εξετάσει διαφορετικές θεματικές του έργου του, να αναδείξει έργα-κλειδιά αλλά και να αποσαφηνίσει το γλυπτικό λεξιλόγιο του Θόδωρου μέσα από 11 ενότητες. Αντλώντας από την καλλιτεχνική πρακτική του, και η έκθεση επιχειρεί να αποτελέσει μια ενσώματη εμπειρία, όπως η γλυπτική. Οι ενότητες συγκροτούν μια ενιαία πορεία μέσα από διαφορετικά σκηνικά και ατμόσφαιρες συναθροίζοντας και αντιπαραθέτοντας έργα από διαφορετικές περιόδους. Η σκηνογραφία έχει υλοποιηθεί από τον αρχιτέκτονα και σκηνογράφο Γιάννη Αρβανίτη.
Η έκθεση, που διεξάγεται στον 2ο όροφο του ΕΜΣΤ, θα διαρκέσει έως τις 8 Φεβρουαρίου 2026. Εγκαινιάζεται το Σάββατο 8 Φεβρουαρίου, στις 18:30, από την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη. Η μουσική επιμέλεια της βραδιάς έχει την υπογραφή του Γιάννη Πετρίδη και είναι εμπνευσμένη από την προσωπική συλλογή βινυλίων του Θόδωρου. Οι DJs Δημήτρης Ζουγρής και Τάσος Στεργίου θα παίξουν κομμάτια από τις δεκαετίες ’60 και ’70. Στα εγκαίνια η είσοδος στο μουσείο είναι δωρεάν.
Ο Θεόδωρος Παπαδημητρίου (1931-2018), γνωστός απλά ως Θόδωρος, ήταν σημαντικός Έλληνας γλύπτης με διεθνή αναγνώριση.
Βιογραφία
Γεννήθηκε στο Αγρίνιο το 1931 όπου πέρασε τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια, ενώ έλκει την καταγωγή του από το ορεινό χωριό Άγιος Βλάσης. Τελείωσε το γυμνάσιο στο Αγρίνιο το 1949 και έπειτα έφυγε για την Αθήνα, όπου το 1951 πέτυχε στις εξετάσεις για την είσοδο στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών. Μετά τις σπουδές στην Αθήνα και το στρατιωτικό του, έφυγε με υποτροφία για το Παρίσι, όπου φοίτησε για 3 ακόμα χρόνια στην Εcole S. Des Beaux-Arts. Έπειτα έμεινε για χρόνια στο Παρίσι όπου έκανε διάφορες εκθέσεις και έγινε γνωστός σαν γλύπτης, ενώ μετά στην επιβολή της Χούντας στην Ελλάδα έφυγε για το Σαν Φρανσίσκο όπου δίδαξε στο Πανεπιστήμιο California State. Μετά από πολλά χρόνια σε Γαλλία και ΗΠΑ, επέστρεψε στην Ελλάδα μετά την μεταπολίτευση και το 1980-1998 έγινε καθηγητής πλαστικής στη σχολή αρχιτεκτονικής του ΕΜΠ. Το 2007 αναγορεύτηκε Ομότιμος Καθηγητής του Ε.Μ.Π. Στις 22 Μαΐου 2013, αναγορεύτηκε Επίτιμος Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Δυτικής Ελλάδος στο Αγρίνιο.
Πέθανε στις 7 Ιουνίου 2018.
Το έργο του
Ο γλύπτης Θόδωρος έχει πραγματοποιήσει δεκάδες εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, και έχει τιμηθεί με διάφορα βραβεία και διακρίσεις. Έργα του υπάρχουν σήμερα σε διάφορα μέρη του κόσμου και σε αρκετούς δημόσιους χώρους της Ελλάδας, κάποια από τα οποία είναι πολύ γνωστά στο κοινό, όπως η σύνθεσή του στο σταθμό του Μετρό Αθηνών στο Σύνταγμα.
www.aitoloakarnania.com
