Η φύση, με λίγα πεσμένα ανθάκια, γιασεμιά, κεράσια ή φύλλα και κλαδιά ελιάς, αλλά και ο άνθρωπος μέσα από τους υπαινιγμούς της παρουσίας του –άρτος, λάδι, κρασί κι ένα σωρό λεπτά μελισσοκέρια ως προσφορά για αυτή και για την άλλη ζωή– γεμίζουν τον πανύψηλο, υποβλητικό χώρο της τρίκλιτης Βασιλικής του Αγίου Μάρκου στο Ηράκλειο, όπου στεγάζεται η Δημοτική Πινακοθήκη.
«Τα έργα εδώ έχουν μιαν άλλη διάσταση, αναδίδουν μια διαφορετική αίσθηση, η οποία ξεπέρασε την προσδοκία μου. Και με την αναμόρφωση που κάναμε στον ναό, με την αλλαγή του χρώματος, με την αλλαγή της θέσης των πάνελ και τον φωτισμό, όλα ισορρόπησαν. Ο ναός έγινε οδός προς μια σχισμή φωτός. Ολη μας η ζωή, νομίζω, είναι μια πορεία αυτογνωσίας, δηλαδή μια διαρκής αναζήτηση του υπαρξιακού νοήματος. Γιατί είμαι εδώ τώρα, αυτή τη στιγμή; Αυτό το λέω και για τα έργα. Πολλές φορές νομίζουμε ότι τα έργα εκτίθενται, αλλά εγώ δεν πιστεύω ότι τα έργα εκτίθενται. Εμείς εκτιθέμεθα ενώπιόν τους», λέει στην «Κ» ο ζωγράφος Χρήστος Μποκόρος.
Ο 69χρονος καλλιτέχνης αντιμετωπίζει τη ζωγραφική ως μια μυητική διαδικασία, και όπως σχολιάζει ο ιστορικός τέχνης Γιώργος Μυλωνάς, επιμελητής της έκθεσης «Πέρασμα στο φως», «η μεταφυσική ροπή της ιδιοσυγκρασίας του τον έκανε να αφιερωθεί στη ζωγραφική, με την πίστη ότι η τέχνη δεν ασχολείται με την τρέχουσα πραγματικότητα αλλά με την αιωνιότητα».
Περπατώντας μέσα στον χώρο, ο παρατηρητικός θεατής θα αναγνωρίσει χρυσές μύτες καρφιών που λάμπουν σαν αστέρια στο σκοτάδι. Θα δει επίσης συνθέσεις που εστιάζουν στα υλικά, αφαιρώντας την ίδια τη ζωγραφική από την επιφάνειά τους, έργα που συντίθενται από παλιά πανιά, παλιά ξύλα, κομμάτια από λαμαρίνα και σίδηρο. Η παραστατική ζωγραφική του Μποκόρου συναντιέται εδώ με λιτές, αφηρημένες συνθέσεις, ενώ την ίδια στιγμή το σύνολο των έργων, που καλύπτει τρεις δεκαετίες καλλιτεχνικής εργασίας, αλληλεπιδρά με τη βαρύτητα του ιστορικού μνημείου.
Στο ιστορικό κέντρο της πόλης, απέναντι από την κρήνη Μοροζίνι, ο Αγιος Μάρκος των Ενετών εξακολουθεί να κατέχει περίοπτη θέση στην κοινωνική ζωή της κρητικής μεγαλούπολης. Εξω από την είσοδο του μνημείου, στην πλατεία των Λιονταριών, το Ηράκλειο συνήθως σφύζει από ζωή. Εκεί δίνουν τα ραντεβού τους οι τουρίστες και οι ντόπιοι και μέσα στις περίπου δύο εβδομάδες από τα εγκαίνια έχουν επισκεφθεί την έκθεση περισσότεροι από 5.000 επισκέπτες.
Τα έργα εδώ έχουν μιαν άλλη διάσταση, αναδίδουν μια δια- φορετική αίσθηση, η οποία ξεπέρασε την προσδοκία μου.
Ο Μποκόρος γεννήθηκε στο Αγρίνιο, όπου έζησε τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια. Εφυγε 19 χρόνων για να σπουδάσει νομικά στο Πανεπιστήμιο Θράκης, στην Κομοτηνή. Αργότερα, και ύστερα από ένα μεσοδιάστημα αναποφάσιστου προβληματισμού –«γυρίζαμε ρέμπελοι 3-4 χρόνια», αφηγείται ο ίδιος– και αφού σκέφτηκε επίσης να γίνει αρχιτέκτονας ή αρχαιολόγος, βρέθηκε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. «Οταν μπήκα στη σχολή αισθανόμουν ναυαγός. Εμεινα γιατί αυτό ήταν το μόνο χάρισμα που είχα. Τώρα, μέσα στην πορεία των χρόνων, συνειδητοποίησα κάποια στιγμή τι σημαίνει το χάρισμα. Είναι μια ευθύνη», λέει. Ζωγράφιζε από παιδί και άρχισε να εκθέτει στη δεκαετία του ’80. Το 2016, στις «Οψεις αδήλων», παρουσίασε στο Μουσείο Μπενάκη μια αναδρομική έκθεση με έργα της τριαντάχρονης πορείας του.
Ομως η έκθεση στον ναό του Αγίου Μάρκου δεν είναι μόνον επιστροφή στις καταβολές του ζωγράφου. Είναι ο κατεξοχήν χώρος που υπηρετεί το αίσθημα «κοινότητας» για το οποίο μιλάει συχνά. Οπως έχει πει ο ίδιος, «φαντάζομαι γύρω από τα έργα μου μιαν αρχέγονη επιταγή, μιαν αόρατη αύρα να λέει: Αγγίξτε τα, τα έργα έχουν ανάγκη την επαφή σας».
Η συζήτησή μας με τον Χρήστο Μποκόρο γίνεται μέσα στη Μεγάλη Εβδομάδα και τον ρωτάμε εάν τα έργα του σχετίζονται με τη βαθύτερη σημασία των ημερών, δηλαδή την αγάπη, η οποία καταφέρνει να απομακρύνει το σκοτάδι, τον υπαρξιακό φόβο του θανάτου, και να οδηγήσει στο φως. «Αυτό το ερώτημα δεν απαντάται. Δεν θέλω να υποβάλω τίποτα, ούτε να μιλήσω για συγκεκριμένα πράγματα. Η αξία της τέχνης υπερβαίνει τα επιμέρους που μπορούμε να πούμε – την αγάπη των άλλων, τη γενναιότητα, τη γενναιοδωρία, τον ανθρωπισμό. Ομως κανένας δεν σώζεται μονάχος του. Συνοδοιπορούμε από τη γέννησή μας με άλλους ανθρώπους. Ας είμαστε λοιπόν καθαροί και λαμπεροί απέναντι στο φως».
Εκθεση: «Πέρασμα στο φως», Βασιλική του Αγίου Μάρκου, Δημοτική Πινακοθήκη Ηρακλείου, διάρκεια έως τις 31 Μαΐου
Μάρω Βασιλειάδου
www.kathimerini.gr
