Η ταυτόχρονη παρουσία του Διός και του Αχελώου στα νομίσματα του Στράτου και των Οινιάδων, φανερώνει λατρευτικές εκδηλώσεις στις δύο αυτές πόλεις αυτές, ενώ η άγνωστη έως πρόσφατα πυλίδα στην Παλαιομάνινα ήταν αφιερωμένη στον Προστάτη των Πυλών και της Ειρήνης μέγιστο των θεών.
Συνεχίζω τη σειρά των δύο πρώτων κειμένων που αφορούν την πλούσια ιστορία της Παραχελωiτιδαςμε τους τίτλους «Τα Κάστρα του (ποτάμιου) “Θεού”!» και «Καμαρωτές, καμαρωτές οι πύλες, αιώνιες συντρόφισσες του ποταμού!», με το σημερινό τρίτο που αφορά το έντονο στίγμα ενός μέγιστου θεού που άφησε έντονο το αποτύπωμά του και στην περιοχή της Παραχελωίτιδας!
Είναι εντυπωσιακή η διαπίστωση (και η αρχαιολογική σκαπάνη θα την πειβεβαιώσει μαζί με πολλές άλλες) ότι στην περιοχή αυτή σε τρεις ισχυρές πόλεις, Στράτος, Μητρόπολις και Οινιάδες, που αποτελούσαν τον διακαή πόθο κατάκτησής τους από τους Αιτωλούς, υπάρχει το έντονο το φαινόμενο λατρείας του Διός!
Κατ΄αρχάς, στην ισχυρή πρωτεύουσα των Ακαρνάνων, στην Αρχαία Στράτο, λατρεύτηκε ο πατέρας των θεών. Η αρχαία Στράτος βρίσκεται βόρεια του σημερινού χωριού στη δυτική όχθη του Αχελώου, όπως και η Παλαιομάνινα, που ήταν το φυσικό σύνορο ανάμεσα στην Αιτωλία και την Ακαρνανία.
Ύστερα, οι Οινιάδες, όπως και η Στράτος, η Σαυρία και η Μητρόπολις, ήταν πόλεις στενά δεμένες με τον Αχελώο καθώς γειτόνευαν με τον ρου του ποταμού, ο οποίος ήταν πλωτός και οι δύο πρώτες πόλεις (Στράτος και Οινιάδες) διέθεταν λιμάνι σε αυτόν. Τα νομίσματα των Οινιάδων έφεραν στη μία όψη κεφαλή του Διός στεφανωμένου με Δάφνη και στην αντίθετη την κεφαλή του Αχελώου.
Στα ερείπια του Ναού το όνομα ενός Μέγιστου Θεού!
Μία από τις σημαντικότερες οχυρώσεις που συναντάμε στη δυτική όχθη του ποταμού Αχελώου είναι αυτής της αρχαίας Στράτου. Το όνομα της πόλης είναι ή Στράτος¨ ή “ο Στράτος”. Αποτελεί μία σημαντική πόλη, η οποία φημίζεται για την τεράστια και ιδιαίτερη οχύρωσή της, την αγορά, τους θολωτούς τάφους, τις τοξωτές πύλες και το θέατρο. Και μία τόσο ισχυρή πόλη, όπως η Στράτος, δεν θα μπορούσε άλλωστε να προβάλλεται κι εκείνη από έναν περίφημο ναό. Πρόκειται για ένα ναό που είναι ένα από τα πλέον ωραία δείγματα αρχιτεκτονικής του 4ου αιώνα π.Χ. Είναι ένα σημαντικό μνημείο, που βρίσκεται στο κέντρο περίπου της δυτικής πλευράς και καταλαμβάνει την κορυφή ενός υψώματος ,αποτελεί ένα ιδιαίτερο σύμβολο στην περιοχή της ξεχασμένης Γης, της Ακαρνανίας, είναι εκείνο της πιο σημαντικής αρχαίας πόλης στην περιοχή μας, η οποία χαρακτηρίστηκε από τον Θουκυδίδη ως “πόλις μεγίστη”. Πρόκειται, για τον ξακουστό Ναό του Στρατίου Διός, όπου ένας μέγιστος θεός άφησε κι εκεί το αποτύπωμα του…
Η λατρεία του Διός – Αχελώου δεν είναι φανταστική. Πρόκειται για ένα ευγενέστερο ερείπι, του οποίου η θέση θυμίζει την κοιλάδα των θεών στην Κάτω Σικελία. Πάντως, σε καμία των περιπτώσεων δεν μπορούμε να χαρακτηρίσουμε τον ναό ως ο «Παρθενώνας της Ακαρνανίας», διότι πρώτα από όλα δεν είναι είναι…Παρθένος. Μοναδικός Παρθένος Ναός που υπάρχει στην Ελλάδα είναι αυτός που αντικρίζουμε στον Βράχο της Ακρόπολης. Άρα ο κάθε Ναός έχει τη δική του σημασία και αξία και τη δική του ομορφιά που παρουσιάζεται σε κάθε κοινό και ερευνητή.
Σημειώνεται ότι ο ναός, που δεν αποπερατώθηκε ποτέ, ήταν δωρικού ρυθμού, περίπτερος. Περιέβαλλε, δηλαδή, εξωτερικώς τον κυρίως ναό κιονοστοιχία 6 Χ 11 δωρικών κιόνων. Από αυτούς τους κίονες της περίστασης σώζονται στη θέση τους πέντε μόνον σφόνδυλοι της βόρειας πλευράς και τμήμα ενός της ανατολικής. Οι κίονες είχαν τον κορμό αρράβδωτο, πλην δύο μικρών τμημάτων κατά τον πόδα και το υποτραχήλιον. Το σύστημα αυτό των εν μέρει ραβδωτών κιόνων “μετά μανδύου” φαίνεται ότι εφαρμοζόταν στην περίοδο που κατασκευάσθηκε ο ναός του Στρατίου Διός (331-321 π.Χ.), αλλά και μετέπειτα, και χάριν οικονομίας, πιθανώς δε και λόγω αισθητικής. (Αναστ. Ορλάνδος, ΑΔ 8 (1923), σ. 7-43).
Ο κυρίως ναός διαιρείται σε πρόδομο, σηκό και οπισθόδομο. Ο σηκός έφερε εσωτερικήνκιονοστοιχίαν ιωνικού ή κορινθιακού ρυθμού. Η οροφή του προνάου και του οπισθονάου, κατά τον Αναστ. Ορλάνδον (ό.π.), ήσαν ξύλινες, ενώ το μέσον κλίτος του ναού, δηλαδή ο σηκός ήταν ακάλυπτος, ήτοι
ύπαιθρος.
Ο ναός, όπως προαναφέραμε, δεν αποπερατώθηκε ποτέ. Τεκμήρια του δεδομένου αυτού αποτελούν τόσον οι αρχιτεκτονικές ελλείψεις του ναού, όσον και η απουσία των γλυπτών και του πλαστικού διακόσμου των εσωτερικών μετοπών, καθώς και η απουσία του λατρευτικού αγάλματος.
Η άγνωστη πυλίδα στην ακρόπολη της Παλαιομάνινας αφιερωμένη στον Δία
Σύμφωνα με τον προϊστάμενο των αρχαιολογικών ανασκαφών στην Παλαιομάνινα κατά την περίοδο 2006-2010 καθηγητή Βασίλη Λαμπρινουδάκη, στη μοναδική είσοδο από την αρχαία πόλη της Παλαιομάνινας στην ακρόπολη αποκαλύφθηκε ΕΠΙΓΡΑΦΗ που αναγράφει το όνομα του ύψιστου αρχαίου θεού Δία. Άλλωστε οι πύλες των αρχαίων τειχών είναι συχνά αφιερωμένοι στους θεούς. Αλλά η επιγραφή στην πύλη της Παλαιομανίνα μπορεί ίσως να πει περισσότερα για την ιστορία αυτού του τόπου. Από τη μορφή των γραμμάτων χρονολογείται τον 4ο περίπου αιώνα π.Χ. Ο Ζευς ως προστάτης πυλών, σύμφωνα με τον καθηγητή, μαρτυρείται σε πολλές πόλεις όπως στη Θήβα (Ύψισται Πύλαι) και στην Αθήνα (Βωμός Ερκείου Διός). Σημειώνεται ότι ο Ερκείος Ζευς ήταν προστάτης της ειρήνης της οικογένειας και κάθε «φράχτη» (έρκος στην αρχαία ελληνική)που εμποδίζει επιθέσεις! Η σημασία της λατρείας του Διός στην περιοχή ενισχύεται και από το γεγονός της απεικόνισης του θεού σε νομίσματα της όμορης πόλης των Οινιαδών.
Υπενθυμίζεται ότι πληροφορίες με λεπτομερή περιγραφή σχετικά με την επιγραφή αυτή δίνει ο κ. Λαμπρινουδάκης σε άρθρο στα «ΑΙΤΩΛΙΚΑ», (αρ. τεύχους 15, έτους 2010)΄, αλλά και σε πολλές συνεντεύξεις και παρουσιάσεις των σημαντικών αποτελεσμάτων της ολιγόχρονης ανακαφικής έρευνας στην Παλαιομάνινα. Όπως σημειώνει, αυτή η μικρή είσοδος (πυλίδα) είναι πολύ σημαντική γιατί προσέφερε καταφύγιο ανθρώπων και ζώων από την πιο χαλαρά οχυρωμένη χώρα της αρχαίας πόλης (που βρισκόταν μάλλον στο υψίπεδο που βρίσκεται το σημερινό χωριό) στην καλά οχυρωμένη ακρόπολη. Για τον λόγο αυτό, σύμφωνα με τον Πολύβιο, όταν οι μακεδονικός στρατός υπό τον Φίλιππο Ε΄ πυρπόλησε εύκολα την κάτω πόλη της Μητρόπολης (219-217 π.Χ.) δεν μπόρεσε να κυριεύσει την πολύ καλά οχυρωμένη ακρόπολή της.
Πηγές:
Οι αρχαίες αιτωλικές οχυρώσεις- Πορτελάνος Αναστάσιος
“Η Αρχαία Στρατική Ακαρνανίας: Μνημειακή Τοπογραφία, Επιγραφές και Αρχαιολογικά Ευρήματα” – Ιωάννης Νεραντζής
Ανασκαφή στην Παλαιομάνινα- Βασίλης Λαμπρινουδάκης
Above View
